Футболдағы жаңа ережелер ойынға қалай әсер етеді: VAR және басқа жаңашылдықтар

, 17.01.2025

Футбол — әлемдегі ең танымал спорт түрлерінің бірі және оның ережелері уақыт өте келе дамып отырады. Соңғы жылдары футболда бірнеше маңызды өзгерістер орын алды, олардың ішінде VAR (Video Assistant Referee) жүйесінің енгізілуі, ойыншылардың тәртібіне қатысты жаңа шешімдер және офсайд ережесіндегі түзетулер бар.

Бұл өзгерістер ойыншылардың, төрешілердің және жанкүйерлердің футболды қабылдауына әсер етті. Кейбір жаңашылдықтар әділдікті арттырса, басқалары даулы мәселелер туындатты. Бұл мақалада біз соңғы өзгерістердің футболға әсерін талдап, олардың ойынды қалай өзгертетінін қарастырамыз.

VAR жүйесінің енгізілуі және оның футболға әсері

VAR дегеніміз не?

VAR – бұл бейнеассистенттік төрешілер жүйесі, ол негізгі төрешіге маңызды шешімдер қабылдауда көмектеседі. Бұл жүйе төрешінің ойын кезінде жіберген ықтимал қателіктерін түзетуге арналған және төрт негізгі жағдайға қолданылады:

1. Гол соғу сәттері – доптың қақпа сызығын толық кесіп өткенін тексеру.
2. Пенальти тағайындау – айып алаңында бұзушылықтардың болуын анықтау.
3. Қызыл карточкалар – тікелей қызыл карточкаға әкелетін тәртіп бұзушылықтарды тексеру.
4. Жеке басын сәйкестендіру – төрешінің дұрыс ойыншыға жаза қолдануын қамтамасыз ету.

VAR жүйесінің оң және теріс жақтары

Артықшылықтары:

• Ойын әділеттілігін арттырады, өйткені айқын қателіктерді түзетуге мүмкіндік береді.
• Төрешілердің қысымға ұшырамай, дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі.
• Даулы голдар мен офсайд жағдайларын дәл анықтауға мүмкіндік береді.

Кемшіліктері:

• Ойындағы динамиканы баяулатады, себебі шешім қабылдау ұзаққа созылуы мүмкін.
• Кейбір жанкүйерлер футболдың табиғи ағымына зиян тигізеді деп санайды.
• VAR-дың өзі субъективті түрде қолданылуы мүмкін, өйткені соңғы шешімді төреші қабылдайды.

VAR жүйесінің енгізілуі футболға үлкен әсер етті. Бұрынғыдай төрешілік қателіктер енді сирек кездеседі, алайда жаңа технологиялар ойынға даулы сәттерді де қосты.

Офсайд ережесіндегі өзгерістер және олардың шабуылға әсері

Жаңа офсайд ережелері

Офсайд – футболдағы ең маңызды және жиі талқыланатын ережелердің бірі. Соңғы жылдары офсайдты анықтаудың жаңа технологиялары енгізіліп, кейбір өзгертулер орын алды:

• Жартылай автоматтандырылған офсайд технологиясы – 2022 жылдан бастап FIFA бұл жүйені қолдана бастады. Ол ойыншылардың орналасуын нақты уақыт режимінде анықтайтын камералар арқылы жұмыс істейді.
• «Шекаралық офсайд» қағидасы – егер шабуылдаушы ойыншының денесі қорғаушының соңғы сызығына өте жақын орналасса, төрешілер шабуылдаушы командаға артықшылық беруі мүмкін.

Бұл өзгерістер ойынды қалай өзгертті?

• Шабуылшылар үшін көбірек еркіндік пайда болды, өйткені микрометрлік офсайд жағдайларына байланысты голдар жарамсыз деп саналмайды.
• Төрешілер шешімдерді тезірек қабылдай алады, бұл VAR жүйесін қолдану уақытын қысқартады.
• Жаңа ереже қорғаныс тактикасына әсер етті, өйткені қорғаушылар офсайд тұзағын қолдануда сақ болуға мәжбүр.

Бұл өзгерістер футболды шабуылшылар үшін қолайлы етті, нәтижесінде матчтарда көбірек гол соғылуда.

Ойыншылар тәртібі мен тәртіптік ережелердің қатаңдауы

Футболдағы жаңа ережелер ойыншылардың тәртібіне де әсер етті. Қызыл және сары карточкалар жүйесіне енгізілген өзгерістердің мақсаты — ойыншылардың қауіпті әрекеттерін азайту және футболды қауіпсіз ету.

Жаңа тәртіптік ережелер:

1. Өте қауіпті ойындарға қатаң жаза – қарсыласқа қарсы қауіпті ойындар бірден қызыл карточкамен жазаланады.
2. Ойыншылар мен төрешілер арасындағы диалогты шектеу – ойыншылар төрешілерге қарсы агрессивті әрекеттер көрсетсе, бірден жазаланады.
3. Ойын уақытын реттеу – уақыт созуды азайту үшін төрешілер қосымша уақытты нақты өлшей бастады.

Бұл өзгерістердің әсері:

• Ойыншылар арасындағы дөрекі қақтығыстар азайды.
• Төрешілерге қысым көрсету әрекеттері айтарлықтай төмендеді.
• Матчтар әділетті және жылдам өтетін болды.

Қолмен ойнау ережесіндегі жаңартулар

Қолмен ойнау футболдағы ең даулы мәселелердің бірі. Соңғы жылдары бұл ережеге бірнеше рет өзгерістер енгізілді.

Жаңа қолмен ойнау ережесі:

• Қорғаушы ойыншы допты саналы түрде қолымен ойнамаса, ол ереже бұзушылық деп саналмауы мүмкін.
• Егер қолмен ойнау шабуыл кезінде кездейсоқ болса, кейбір жағдайларда гол жарамды деп саналады.
• VAR жүйесі арқылы қолмен ойнаудың әр жағдайы бөлек қарастырылады.

Бұл өзгерістер даулы сәттер санын азайтқанымен, төрешілердің шешімдері әлі де жиі сынға ұшырайды.

VAR және басқа ережелердің футбол тактикасына әсері

Жаңа ережелер мен VAR жүйесі командалардың тактикалық ойынын өзгертуге мәжбүр етті.

• Шабуылшылар – жаңа офсайд ережелері шабуылдаушы ойыншыларға көбірек еркіндік берді.
• Қорғаушылар – VAR және офсайд жүйелері арқылы қорғаушылар тактикаларын жаңартуға мәжбүр болды.
• Қақпашылар – пенальти кезіндегі тәртіпті бұзбау үшін қақпашылардың қозғалысы мұқият бақыланады.

Төмендегі кестеде жаңа ережелердің әсері көрсетілген:

Қорытынды

Футболдағы жаңа ережелер мен VAR жүйесі ойынды әлдеқайда әділ әрі көрнекі етті. Дегенмен, кейбір өзгерістер әлі де даулы сипатқа ие. Жанкүйерлердің пікірі екіге бөлінгенімен, бұл жаңашылдықтар футболды дамыту үшін қажет.